بیانیه شماره ۱۴ مهندس میرحسین موسوی در آستانه سیزدهم آبان

بیانیه شماره ۱۴ مهندس میرحسین موسوی در آستانه سیزدهم آبان

تاریخ : ۹ آبان ۱۳۸۸

مهندس میرحسین موسوی در آستانه ی یوم الله سیزدهم آبان بیانیه ای خطاب به ملت شریف ایران صادر کرد . به گزارش “کلمه” متن کامل این بیانیه به شرح زیر است.

بسم الله الرحمن الرحیم

در تاریخ معاصر ما سیزدهم آبان یادآور سه حادثه است. در نخستین از این رویدادها امام خمینی از ایران تبعید شد و نهضت در فترتی سیزده ساله فرورفت. رژیم شاه پس از به دست آوردن چنین نتیجه‌ای باید خود را شماتت کرده باشد که چرا این راه حل ساده را پیش از آن به کار نبست. یک قیام بود و یک امام که وقتی از صحنه دور شد دیگر چیزی از شور تحول‌خواهی باقی نماند. آیا به راستی امام خمینی در حرکتی که آغاز کرد تنها بود؟ هرگز چنین نبود، زیرا هرگز چنین نیست که یک فرد بتواند به تنهایی در صحنه جامعه تحولات نمایان ایجاد کند. پیروان او بسیار بودند، اما آنان شبیه به یارانی نبودند که سال‌ها بعد پیرامونش را گرفتند، آن زمانی که گفت «رهبر ما آن طفل سیزده ساله است …»

دومین سیزدهم آبان روز رهبران سیزده ساله است؛ دانش‌آموزانی که برای تظاهرات در محوطه دانشگاه تهران گرد آمده بودند و مورد یکی از سبعانه‌ترین کشتارها قرار گرفتند. تجربه رژیم از حوادث دهه چهل بود که موجب چنین حرکات خونینی شد. تصور بر آن بود که اگر با همان قاطعیت گذشته عمل کنند از نو به همان نتایج خیره‌کننده دست می‌یابند، حال آن که زمینه اجتماعی کاملا تغییر کرده بود؛ زمین تغییر کرده بود و زمان تغییر کرده بود و مهمتر از آن جان انسان‌ها تغییر کرده بود. دیگر حکومت شاهنشاهی با یک امام تنها روبرو نبود. این بار کسانی گرد او جمع شده بودند که شاید به اندازه پدرانشان او را نمی‌شناختند یا سخنانش را نشنیده بودند، اما به اندازه امام خود شور در سینه داشتند؛ آنها همچون پدرانشان برای به راه ‌افتادن لازم نبود که پی‌درپی شماتت شوند.

درباره سومین سیزده آبان بسیار گفته شده است، تا جایی که بعید است کمترین اطلاعی از آن ماجرا ناگفته مانده باشد؛ از جمله آن که در این رویداد امام از دانشجویان مسلمان پیروی کرد. ظاهرا این دانشجویان بودند که خود را پیرو خط امام می‌خواندند، اما در واقع این امام بود که حرکت آنان را دنبال نمود. قطعا هیچ‌یک از رهبران و فرماندهان انقلاب در شکل دادن به آنچه در این روز اتفاق افتاد نقشی نداشت. حتی خود دانشجویان تصور می‌کردند بعد از چند روز حادثه تمام می‌شود و به خانه‌هایشان باز می‌گردند. ولی امام این رویداد را پیگیری کرد و آن را انقلابی بزرگ‌تر از انقلاب اول نامید. تنها امامی که درد یک سکوت سیزده ساله را چشیده باشد می‌داند که جامعه‌ای شکل‌یافته از چوب‌های فرمانبر و خشک از خود جوششی ندارد و حیات پاکیزه‌ای ندارد. او مردم را رهبر می‌پسندید، زیرا می‌دانست که گذر از یک گردنه تاریخ برای سعادت هیچ ملتی کافی نیست. آنان باید از چنان خودانگیختگی و بصیرتی برخوردار شوند که در هر عصری و نسلی بتوانند راه را از بیراهه بشناسند و بپیمایند. مردم ما امروز رهبرانند و این همان آرزوی بزرگی است که امام برای آنان داشت. او ما را دعوت ‌کرد به سوی آن چیزی که ما را زنده می‌کرد.

آنک سیزدهم آبان، این سبزترین روز سال دوباره از راه می‌رسد. آیا امروز قابل‌تصور است که حرکت مردم بر اثر بازداشته شدن همراهی از همراهی خاموش شود؟ اگر اینگونه باشد دستاوردهای چهل و پنج سال تاریخ معاصر خود را از دست داده‌ایم، و اگر چنین نباشد این نشانه‌ای از ریشه‌های انقلابی ماست. ما به اتکای این ریشه‌هاست که سبز شده‌ایم، ریشه‌هایی که اگر از آنها دور شویم به همان چیزی تنزل خواهیم کرد که مخالفان مردم آرزو می‌کنند. به این خاطر است که جا دارد با هر تلاش افراطی در این جهت برخوردی احتیاط‌آمیز داشته باشیم.

حرکت ما از واگذار کردن اسلام به جبهه خرافه‌پرستان و سپردن انقلاب به دست نااهلان و نامحرمان، از ناچیز شمردن میراث و میوه مبارزات یک‌صدساله مردم ایران و جایگزین کردن آن با تصوراتی گنگ، و از جدایی و بیگانگی نسبت به ریشه‌های تاریخی‌اش نفع نمی‌برد، و اگر برخی دولت‌های بیگانه بر ترویج چنین تمایلاتی اصرار دارند شاید در این کار سودی ملاحظه می‌کنند. آنها اگر لازم باشد با وجدانی آرام بر سر جنبش امروز ایرانیان پشت میز معامله می‌نشینند و به همان مقدار آزادی و توسعه سیاسی که در کشورهای همسایه‌ وجود دارد برای ملت ما قناعت می‌کنند و در این قناعت قابل سرزنش نیستند. این ما هستیم که اگر مصالح خود را به درستی تشخیص ندهیم باید ملامت ‌‌شویم.

این روزها هر نگاهی که به نگاهی می‌افتد از پیروزی می‌پرسد. کی به آن می‌رسیم؟ چه چیز ما را به آن می‌رساند؟ کدام قدم و اقدام آن را به پیش می‌اندازد؟ و چه چیز آن را کمال می‌بخشد؟ تمامی وجود ما دعا و سوال است و وعده خداوند که فرمود هر آنچه مسئلت کنیم مقداری از آن را اجابت خواهد کرد. و آتاکم من کل ما سالتموه. (و از هرآنچه از او خواستید به شما داد). همین که خواسته‌ای در جامعه متولد می‌شود دیگر هیچ کس قادر نیست از برآورده شدن آن ممانعت کند و دولت‌ها تنها می‌توانند بر مقادیری چون زمان و میزان و شکل تحقق آن تاثیر بگذارند.

آیا ما هم می‌توانیم بر این مقادیر اثر داشته باشیم؟ آری. المعروف بقدر المعرفه؛ انسان‌ها به قدری که بصیرت و آگاهی از خود به نمایش می‌گذارند در خور نیکویی‌ها قرار می‌گیرند. کما این که در این چند ماه مردم ما بیش از آن که از رنج‌های خود گنج به دست آورده باشند از برکات خردمندی خود بهره‌مند شده‌اند.

راه سبز ما یک مسیر عقلانی است و این یک بشارت است، زیرا نشان می‌دهد که ما تا انتها بر سر خواسته‌های خود مستحکم خواهیم ایستاد. اگر دچار تندروی و رفتارهای افراطی بودیم شک نکنید که با دستانی خالی از نیمۀ راه باز می‌گشتیم، زیرا افراط راه را برای تفریط باز می‌کند. اگر برای قبول این حقیقت به مثال نیاز دارید به سیاست خارجی دولتمردان بنگرید. همان وقتی که آنان مناسبات بین‌المللی کشور را به اغراض تبلیغاتی آلوده کردند و از خردورزی و متانت کناره گرفتند می‌شد حدس زد که به زودی مصالح بلندمدت مردم را به هیچ معامله خواهندکرد. شانزده سال پیش از این تهیه سوخت برای تاسیسات هسته‌ای تهران امری بود که نه مسئولان و نه رسانه‌ها انجام آن را یک خبر مهم تلقی نمی‌کردند. امروز قسمت اعظم محصول فعالیت‌های هسته‌ای کشور ،که این همه جاروجنجال به خود دیده و چندین تحریم برای ملت به همراه آورده است، گویا باید برای تامین همین نیاز ساده تحویل کشورهای دیگر شود، شاید بعدها لطف کنند و اندکی سوخت در اختیار ما بگذارند. آیا این یک پیروزی است؟ یا یک تقلب آشکار، که چنین تسلیمی فتح‌المبین نامیده شود؟

دولتمردان نه مشکلات جهان را حل کردند و نه بر حقوق تردیدناپذیر ملت خود تاکید نمودند، که با گشاده‌دستی از این حقوق عقب نشستند. آنها نشان دادند که حتی در تسلیم شدن و کرنش کردن افراط‌گرند. حتی اگر با تلاش دلسوزان از واگذاری دستاوردهای کشور در زمینه انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای جلوگیری شود از عواقب افراط و تفریط‌های دولتمردان ایمن نشده‌ایم، زیرا رفتارهای آنان زمینه را برای اجماع بین المللی جهت اعمال تحریم‌ها و فشارهای بیشتر به ملت ما فراهم کرده است.

چیزی که ما می‌توانیم از این ماجرا بیاموزیم آن است که خود دچار افراط نشویم. دیر یا زود – بلکه به امید خدا بسیار زود – مخالفان مردم صحنه را ترک می‌کنند. آیا آن روز باید کشوری تخریب شده برای ملت باقی بماند؟ آن چیزی که امروز باید نگران آن باشیم مصالح کشور است، زیرا کشور جز صاحبان اصلی‌اش کسی را ندارد که در این باره ابراز نگرانی کند. ساختن فردا را باید از امروز آغاز کنیم. باید برای فردا چنان مهیا باشیم که اگر همین فردا از راه رسید یکه نخوریم. باید هریک از ما مردم نه فقط نقش پیشوایی که مسئولیت آن را نیز بر عهده خود احساس کنیم.

تاکید بر اجرای بدون تنازل قانون اساسی یک راهبرد کلیدی برای ساختن فرداست. با چنین راهبردی ما در تاریکی قدم نمی‌گذاریم و میراث‌های به جا مانده از مبارزات نسل‌های پیشین را به هیچ تقلیل نمی‌دهیم. و هر آنچه از آرمان‌ها و خواسته‌هایمان که جا بماند با زندگی‌های خود آن را به دست می‌آوریم، زیرا ساختار ظاهری هرگز تمام آن چیزی، بلکه قسمت اصلی آن چیزی نیست که در جامعه واقعیت دارد. بخش اصلی این واقعیت زندگی‌های ماست. دستگاه ظاهری می‌تواند فرزندان انقلاب را همچون تبهکاران دستگیر کند و لباس‌های تحقیرآمیز بر قامتشان بپوشاند و مردم می‌توانند با نگاهشان از آنان قهرمان بسازند و به آنان افتخار کنند. در این رودررویی کدامیک برنده‌اند؟ دستگاه ظاهری می‌تواند آنان را در دادگاه‌های نمایشی محکوم کند و نگاه مردم می‌تواند آنان را در پیشگاه وجدان خویش حاکم بداند. به راستی کدامیک از این دو در واقعیت جامعه حکومت می‌کنند؟ دستگاه ظاهری با برخوردهای توهین‌آمیز خود خانواده‌های آنان را سرافکنده و خوارشده می‌خواهد و نگاه‌های مردم آنان را در عین تلخ‌کامی‌هایی که می‌چشند سربلند می‌بیند. کدامیک از این دو نگاه بر احساس این خانواده‌ها چیره است؟ دقت کنید که تنها در نگاه مردم این همه قدرت وجود دارد و تا اینجای کار هنوز حرفی از دیگر توانایی‌های آنان نگفته‌ایم. دستگاه ظاهری می‌تواند برای این خانواده‌ها تنهایی و عسرت تدارک ببیند و مردم می‌توانند آنان را در آغوش بگیرد؟ به راستی کدامیک از این دو بر کار خود غالبند؟ دستگاه ظاهری می‌تواند دانشجویان غریب را به جرم ابراز عقیده از خوابگاه محروم کند و معیشت آنان را در تنگنا قرار دهد و شبکه‌های اجتماعی می‌توانند با حمایت‌‌های خود از آنان پشتیبانی کنند. تاثیر اقدام کدامیک از آنها بیشتر است؟ به راستی کدامیک از آنها قدرتمندتر است؟ بلکه اساسا تقابلی میان این دو وجود ندارد؛ یکی هست و دیگری نیست، زیرا این زندگی‌های ماست که به هر امری در نظم ظاهری جامعه معنا می‌بخشد. ما در چند ماه گذشته نه با شکستن این نظم، که با تغییر معنا دادن به آن از راه زندگی‌هایمان صحنه جامعه را تغییر دادیم. ما چه نیازی به شکستن این نظم داریم در حالی که در هر شرایطی این ما هستیم که با زندگی‌های خود به آن جهت می‌دهیم.

بعد از این نیز راه ما این است. در شرایطی که اصول متعدد قانون اساسی بتوانند بی‌محابا معطل بمانند حقیقت آن است که فرقی میان قانون خوب و بد وجود ندارد. ساختار سیاسی کشور اگر بهترین نظم ممکن باشد به چه کار می‌آید اگر زندگی‌های ما به آن اعتبار نبخشد، یعنی معنی برایش تدارک نبیند، آن را تنفیذ نکند و اجرای بدون تنازل آن را مطالبه ننماید؟ به همین ترتیب اگر این ساختار واجد اشتباهات و عقب افتادگی‌های واضح بود ما تنها در صورتی می‌توانستیم آن را اصلاح کنیم که نخست معنای آن را اصلاح می‌کردیم و این کار را با زندگی‌های خود انجام می‌دادیم.

البته بسیارند ملت‌هایی که این توانایی خود را به جا نمی‌آورند و ترجیح می‌دهند قدرت را به قدرتمندان وابگذارند. آنها در جامعه خود پیشوا نیستند، ولی مردم ما هستند.

سیزدهم آبان میعادی است تا از نو به یاد آوریم که در میان ما مردم رهبرانند. این روز عزیز را به ملت ایران تبریک می‌گویم و برای گروهی از آفرینندگان این مناسبت که اینک در بندند و دیگر اسیران نهضت سبز از خداوند آزادی، شکیبایی و پاداشی متناسب با نیت‌های بلندشان آرزو می‌کنم.

میر حسین موسوی

تصنیف «زبان آتش» اثر جدید استاد محمدرضا شجریان

تفنگت را زمین بگذار
که من بیزارم از دیدار این خونبار ناهنجار
تفنگِ دست تو یعنی زبان آتش و آهن
من اما پیش این اهریمنی ابزار بنیان‌کن
ندارم جز زبان دل، دلی لبریز از مهر تو
ای با دوستی دشمن

زبان آتش و آهن
زبان خشم و خونریزی‌ست
زبان قهر چنگیزی‌ست
بیا، بنشین، بگو، بشنو سخن، شاید
فروغ آدمیت راه در قلب تو بگشاید

برادر! گر که می‌خوانی مرا، بنشین برادروار
تفنگت را زمین بگذار
تفنگت را زمین بگذار تا از جسم تو
این دیو انسان‌کش برون آید

تو از آیین انسانی چه می‌دانی؟
اگر جان را خدا داده‌ست
چرا باید تو بستانی؟
چرا باید که با یک لحظه‌ی غفلت، این برادر را
به خاک و خون بغلتانی؟

گرفتم در همه احوال حق‌گویی و حق‌جویی
و حق با توست
ولی حق را، برادر جان
به زور این زبان نافهم آتشبار
نباید جست...

اگر این بار شد وجدان خواب‌آلوده‌ات بیدار
تفنگت را زمین بگذار...

پی‌نوشت: اگر سرعت اینترنت‌تان پایین است می‌توانید این تصنیف را با کیفیت 128kbps از اینجا و با کیفیت 48kbps از اینجا دانلود کنید.

Composer & Singer: Mohammad Reza Shajarian
Arrangement: Majid Derakhshani
Words: Fereydoun Moshiri

| Download |

File Size: 11.4 MB
Bit rate: 192kbps

Lay down your arms!
I cringe at seeing this ugly, ruinous tool.
The gun in your hand speaks the language of fire and lead.
Faced with this demonic, destructive weapon,
I have nothing, but a heart filled with love for you
You! Who art the enemy of friendship.

The language of fire and lead
Is the language of anger and bloodshed,
It is the language of the tyrant's wrath,
Come, sit, talk, listen,
The light of humanity may penetrate your heart.

Brother! If you are addressing me, sit down like a brother,
Lay down your arms.
Lay down your rifle
So that the life-destroying demon may leave your soul.

What do you know of the ways of humanity?
If life has been given by God
Why should you take it away?
Why, as the result of one moment of hatred,
Should you mire your brother in dust and blood?

Let us imagine that at every moment, you tell and seek the truth.
Let us imagine that right is on your side.
But, my dear brother, you should not express truth
Through the tongue of this dumb killing tool.

If your sleepy conscience has wakened at last,
Lay down your arms.

Montreal International Film Festival 2009

جعفر پناهی، کارگردان ارزنده فیلمهای بادکنک سفید و دایره و سرپرست هیات داوران جشنواره مونترال، در روز افتتاحیه، با شالهای سبز، از جنبش مدنی مردم ایران پشتیبانی کردند.

نامه ای از یکی از بازداشت شدگان بعد از انتخابات

به دلیل شرکت میرحسین موسوی در نماز جمعه این هفته به امامت هاشمی رفسنجانی یکی از دوستان که در جریان اعتراضات بعد از انتخابات بازداشت شده بود،مطلبی را به شرح زیر به من داد در وبلاگ خودم قرار دهم.

به نام خدا
هموطنان عزیزم سلام
ما همه با هم برای اعتلای نام ایران و دفاع از آزادی و انسانیت موجی سبز به پا کردیم اما درعین ناباوری بدون این که به عواقب کارشان فکر کنن مسیر را به گونه ای دیگر تغییر دادند و صدها جوان ایرانی را به خاک و خون کشیدند و بعد هم به آنها لقب اغتشاشگر و ضد انقلاب دادند، حتی به خود من در بازداشت می گفتتند شما می خواهید انقلاب را عوض کنید و هزار ناسزای دیگر.
دوستان و همراهان و هموطنان آزاده و آزاد اندیش بر ما واجب است که از خون همراهانی که هنوز خشک نشده دفاع کنیم.
جمعه 26 تیر ماه 88 ایران تهران در جمع کسانی که برای آزادی موجی سبز به پا کردند و تا همیشه تاریخ با نام نیک از آنان و شهدایشان یاد می کنند.
دوستان همه کسانی که اعتقادی به آزادی و آزادگی دارند باید جمه در صفوف اول باشند.
به امید پیروزی حقیقت.

جمع بندی کلی از رویداد های انتخابات 88 در ویکی پدیا با دلیل

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

این مقاله به استدلال‌های مختلف ارائه شده پیرامون احتمال تقلب در دهمین انتخابات ریاست جمهوری ایران می‌پردازد. برخی از کارشناسان به نکات متعدد مشکوک و غیر محتملی در انتخابات اشاره کرده‌اند، از طرف دیگر گروهی دیگر از کارشناسان استدلالاتی علیه دخالت گسترده در انتخابات ارائه کرده‌اند. از میان گروه دوم کارشناسان که پیروزی احمدی نژاد را ممکن می‌دانند، گروهی هنوز لزوم بررسی دقیق موارد اعتراضی را لازم می‌دانند.^[۱]

استدلال‌ها برای وقوع تخلف شامل استدلال بر پایه سرعت شمارش آرا، استدلال بر پایه نحوه اعلام نتایج، استدلال بر پایه میزان آرا به احمدی نژاد و غیره می‌شود. از طرف دیگر استدلالات برای عدم وقوع تخلف با گستردگی زیاد لزوم درگیری بخش‌هایی از نظام را می‌طلبد که یکی از کاندیداهای مخالف احمدی نژاد در آن حامیانی سرشناس داشته‌اند.

فهرست مندرجات ۱ تعریف تقلب ۲ پیشینه ۳ استدلالات ارائه شده برای وقوع تخلف ۳.۱ استدلال بر مبنای نظرسنجی‌های پیش از انتخابات ۳.۲ ناظران کاندیداها ۳.۳ پلمب صندوق‌ها قبل از رای‌گیری ۳.۴ افزایش صندوق‌های سیار ۳.۵ هنگام رأی‌گیری ۳.۶ زمان پایان رای‌گیری ۳.۷ شمارش آرا ۳.۸ میزان آرا ۳.۸.۱ علم آمار و قانون بنفورد ۳.۸.۲ درصد مشارکت بیش از ۱۰۰ درصد ۳.۹ آمار متناقض ۳.۱۰ تاخیر وزارت کشور در اعلام نتایج شمارش صندوق‌ها ۳.۱۱ نامهٰ میرحسین موسوی به شورای نگهبان و مصاحبه محتشمی‌پور ۳.۱۲ تظاهرات حامیان موسوی ۳.۱۳ نظریه کودتا ۳.۱۴ نظر موسسه چتم هاوس ۳.۱۵ پیش‌بینی دقیق حامیان احمدی‌نژاد ۳.۱۶ نتیجه بازشماری آرا ۳.۱۷ تانخورده بودن برگه‌های رای و یکسانی دست نوشته‌ها ۳.۱۸ صندوق‌های حاوی آرای کل مضرب صد ۴ استدلال‌های ارائه شده در دفاع از امکان پیروزی احمدی نژاد در انتخابات ۴.۱ پاسخ ۵ جستارهای وابسته ۶ منابع ۷ پیوند به بیرون

تعریف تقلب

نوشتار اصلی: تقلب انتخاباتی

دانشنامه بریتانیکا در مقاله‌اش در مورد سیستم‌های رأی گیری، تخلف در یک سیستم رأی گیری را متشکل از موارد زیر در نظر می‌گیرد: تطمیع و رشوه دادن برای خرید رأی، ترساندن و تهدید رأی‌دهندگان، منتشر کردن شایعه‌های ناروا و تبلیغات انتخاباتی غلط، دستکاری نظام رأی‌گیری با گنجاندن صندوق‌های رأی جعلی، عدم صداقت در شمارش یا گزارش رأی‌ها، و یا بی‌اعتنایی برگزارکنندگان انتخابات نسبت به نتایج انتخابات (به عنوان مثال با استفاده از نیروی نظامی). بر اساس این دانشنامه، مطالعات مقایسه‌ای نشان می‌دهد که عدم وقوع چنین تخلفاتی بیشتر به تبعیت عمومی یک مردم از ادب و نزاکت سیاسی و عادات مردم‌سالارانه آنها متأثر می‌شود تا وجود قوانینی که انجام آن‌ها را نهی کند.^[۲]

بر اساس ماده ۳۳ قانون انتخابات ریاست جمهوری ایران، ارتکاب امور ذیل جرم محسوب می‌شود:^[۳] ۱- خرید و فروش رأی ۲- تقلب و تزویر در اوراق و تعرفه یا برگ رأی یا صورت جلسات ۳- تهدید یا تطمیع در امر انتخابات ۴- رأی دادن با شناسنامه جعلی ۵- رأی دادن با شناسنامه دیگری ۶- رأی دادن بیش از یکبار ۷- اخلال درامر انتخابات ۸- کم و زیاد کردن آرا یا تعرفه‌ها ۹- تقلب در رأی گیری و شمارش آرا ۱۰- رأی گرفتن با شناسنامه کسی که حضور ندارد ۱۱- توصیه به انتخاب کاندیدای معین از طرف اعضای شعبه اخذ رأی یا هر فرد دیگر محل صندوق رأی، به رأی دهنده ۱۲- تغییر و تبدیل یا جعل و یا ربودن و یا معدوم نمودن اوراق و اسناد انتخاباتی از قبیل تعرفه و برگ رأی و صورت جلسات و تلکس و تلفنگرامها و تلگرافها ۱۳- بازکردن و یا شکستن قفل محل نگهداری و لاک و مهر صندوقهای رأی بدون مجوز قانونی ۱۴- جابجایی، دخل و تصرف و یا معدوم نمودن اسناد انتخاباتی بدون مجوز قانونی ۱۵- دخالت در امر انتخابات با سند مجعول ۱۶- ایجاد رعب و وحشت برای رأی دهندگان یا اعضای شعب ثبت نام و اخذ رأی با اسلحه یا بدون اسلحه در امر انتخابات ۱۷- دخالت در امر انتخابات با سمت مجعول و یا به هر نحو غیرقانونی

پیشینه

پیش از انتخابات دهم چند مورد اتهام تقلب در انتخابات ایران مطرح شده بود.در سال ۱۳۷۹ پس از اعلام نتایج انتخابات مجلس ششم ایران،فهرست کاندیداهای اصولگرا در شهر تهران با نام «فهرست ۳۰ نفره ائتلاف خط امام و رهبری» با سر لیستی اکبر هاشمی رفسنجانی و با حضور افرادی چون محمود احمدی نژاد ،علی لاریجانی و غلامعلی حدادعادل ، از کاندیداهای اصلاح طلب شکست خوردند^[۴]پس از آنکه شورای نگهبان ۷۰۰ هزار رأی اعلام شده توسط وزارت کشور را باطل کرد، حداد عادل به مجلس شورای اسلامی راه یافت.^[۵]رفسنجانی در رتبه آخر از فهرست سی نفره کاندیداهایی که یک چهارم آراء لازم برای کسب کرسی مجلس در شهر تهران رابدست آورده بودند، قرار گرفت.^[۶] شورای نگهبان با اعلام اینکه در انتخابات تقلب شده‌است به بازشماری آراء پرداخت و آرای کاندیداهای دیگر را کاهش داد و رتبه رفسنجانی را تا رتبه ۲۰ ارتقاء داد ولی رفسنجانی در پی انتقادات گسترده از نمایندگی انصراف داد.^[۷] در انتخابات گذشته نیز افرادی معتقد به بروز تخلفات بودند. به عنوان مثال مصطفی تاج‌زاده، معاون وزیر کشور دولت سید محمد خاتمی، راجع به انتخابات دوم خرداد چنین می‌گوید:

در آن دوره‌ای که گفتم آقای جهرمی که اکنون وزیر کار است معاون آقای جنتی بود و این تیم را اداره می‌کرد. یکی از معاونینش هم آقای احمدی نژاد بود که به دستور ایشان به آذربایجان غربی رفت و در انتخابات خوی و ارومیه دست برد. یکی دیگر از معاونینش آقای محمد زاده بود که در انتخابات دوم خرداد استاندار لرستان بود. در شهرهای آن استان ۱۸۰ درصد واجدین در انتخابات شرکت کردند و ۱۳۰ درصد به رقیب آقای خاتمی رای دادند. هنگامی که به او گفتند چرا این این خیانت و نامردی را کردی گفت: بقیه استانداران نامردی کردند. چرا که آن‌ها هم قرار بود همین کار را بکنند. ایشان الان استاندار خراسان شده‌اند. مشاور این تیم آقای کردان بود. یعنی آنچه همه خوبان دارند این آدم یکجا دارد. همه جور فساد سیاسی و اداری و مالی.^[۸]

در سال ۱۳۸۴ پس از آنکه در دور اول نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد در رتبه دوم پس از هاشمی رفسنجانی قرار گرفت، یک مقام وزارت کشور که به تقلبات گسترده اعضای شورای نظارتی شورای نگهبان اعتراض کرده بود به مدت چندان ساعت زندانی شد.^[۹] همچنین مهدی کروبی یکی از کاندیداهای انتخابات، مجتبی خامنه‌ای (پسر علی خامنه‌ای)، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و بسیج را متهم به تقلب در انتخابات کرد.^[۱۰]

امیررضا خادم ورزشکار و سیاست‌مدار متمایل به جناح راست که نفر دوم انتخابات مجلس هفتم در شهر تهران بود و در انتخابات مجلس هشتم ناکام ماند می‌گوید:

به یاد دارم یک سال و نیم قبل زمانی که درگیر رقابتهای انتخاباتی برای ورود به مجلس هشتم بودم، بسیاری ازنظرسنجی‌های معتبر از سوی گروه‌ها و ارگان‌های مختلف معتبر و یا جناحی نشان دهنده این مطلب بود که در شهر تهران گزینه اول یا دوم مردم درانتخابات خواهم بود، ولی شصتم شدم! ومجوزشرکت در دور دوم انتخابات رانیز نیافتم. اما زمانی که از سوی وزارت کشور آمار آراء موجود درصندوق‌ها را دریافت کردم متوجه شدم حتی صندوق‌هایی که اعضای ۱۰ نفری خانواده خودم درآنجا رای داده بودند ویا درمسجد محل سکونتم درگزارش صندوق‌های وزارت کشورتعداد آراء من صفرثبت شده بود!

وبه استناد همین مدرک به شورای محترم نگهبان و فرمانداری تهران نامه‌ای نوشتم وخواستار بررسی مجدد موضوع شدم. حالا یک سال و نیم ازآن زمان می‌گذرد ولی هنوز پاسخی دریافت نکرده‌ام! وجالب آنجاست که همین نوع اعتراض را تعدادی از افرادی که امروز جزء طرفداران کاندیدای پیروز ریاست جمهوری هستند و نسبت به اعتراض کاندیداهای دیگر به نتایج انتخابات نگاهی نکوهشگر دارند؛ درآن زمان خود به آراء شان درانتخابات مجلس معترض بودند و فقط به این خاطر اعتراضشان را پیگیری نکردند که در نهایت توانستند از طریق لیست جناح پیروز به هرشکل به مجلس راه یابند.^[۱۱]

استدلالات ارائه شده برای وقوع تخلف

استدلال بر مبنای نظرسنجی‌های پیش از انتخابات

فریده فرحی، تحلیلگر امور ایران و استاد دانشگاه هاوایی در مانوا، نتایج انتخابات را «درآمده از خم رنگرزی» (Pull out of the hat) می‌خواند. در میان استدلال‌های متعددی که او ارایه می‌دهد. او به نظر سنجی‌های پیش از انتخابات ارجاع می‌دهد. مثلا نظر سنجی محرمانه دولتی مربوط به ۶ روز قبل از انتخابات که توسط نشریه نیوزویک چند روز پیش از انتخابات درز کرد و نشان می‌داد که موسوی بین ۱۶-۱۸ میلیون رای دارد و احمدی نژاد تنها ۶-۸ میلیون رای دارد. این نظر سنجی نشان می‌داد که حتی اکثریت اعضای سپاه پاسداران و نیروهای اطلاعات ایران قصد دارند که به موسوی رای دهند. ^[۱۲]

ناظران کاندیداها

• بگفته آقای موسوی برای تعداد زیادی از ناظران معرفی شده برای حضور در صندوق‌های رای، کارت صادر نشده‌، در موارد متعددی «نام افراد اشتباه قید شده و یا حتی در موارد متعدد عکس مردان به کارت زنان و یا بلعکس الصاق شده و عملا مسئولان صندوق‌ها با این گونه کارت‌ها اجازه حضور ناظر معرفی شده را نداده‌اند... در موارد زیادی شماره صندوق‌هایی که ناظر برای آن معرفی شده بود با شماره صندوقی که در محل بوده مطابقت نداشته و ناظر معرفی شده توسط مسئولان صندوق پذیرفته نشده و امکان حضور و نظارت ممکن نبوده‌است» همچنین در موارد متعددی «کارت‌های ناظرین معرفی شده از طرف یک کاندیدا برای کاندیداهای دیگر ارسال گردیده‌است و به علت ضیق وقت امکان رفع این اشتباه و جابه جایی وجود نداشته‌است.» و گذشته از اینها در سراسر کشور «هزاران نفر از نمایندگان اینجانب (موسوی) و سایر کاندیداها از شعب رای گیری اخراج و به سایرین هم اجازه ندادند وظایف نظارتی» خود را انجام دهند.^[۱۳]

پلمب صندوق‌ها قبل از رای‌گیری

• بگفته آقای موسوی از لحاظ قانونی باید پیش از رای گیری از خالی بودن صندوق‌ها اطمینان حاصل می‌شد (با حضور نمایدگان ناظر کاندیداها قبل از لاک و مهر صندوق‌ها). اما این کار در اغلب شعبات اخذ رای انجام نشده‌است.^[۱۳]

افزایش صندوق‌های سیار

• بگفته آقای موسوی از لحاظ قانونی وجود صندوق‌های سیار برای این است که در مناطق صعب العبور کوهستانی و مسافت‌های دور و نقاطی که تشکیل شعب ثابت مقدور نیست، مردم توانایی رأی دادن داشته باشند. اما به رغم آب و هوای مناسب تمام کشور در نیمه خرداد شاهد افزایش چشمگیر صندوق‌های سیار به ۱۴ هزار هستیم. بگفته آقای موسوی حتی «در نقاطی این صندوق‌ها به کار گرفته شده که صندوق‌های ثابت در چند ده متری آن مستقر بوده و هیچ نیازی به استفاده از این صندوق‌های سیار نبوده‌است.» بدلیل اینکه در اغلب صندوق‌های سیار نمایندگان نامزدها حضور نداشتند عملا امکان هرگونه تخلف در این ۱۴ هزار صندوق وجود داشته‌است.^[۱۳]

هنگام رأی‌گیری

• بگفته آقای ابطحی تخلفاتی هنگام رأی گیری رخ داده زیرا گزارش‌هایی منبی بر کمبود تعرفه، نرساندن تعرفه به حوزه‌های رای گیری، بیرون کردن ناظران نامزدها از حوزه‌های رای گیری و پر شدن از پیش برخی صندوق‌ها از پیش دریافت کرده‌است.^[۱۴] بگفته آقای موسوی «صدها شعبه اخذ رأی در مناطق مختلف کشور ازجمله شیراز، تبریز، تهران و... در ساعات قبل و بعد از ظهر دچار کمبود تعرفه اخذ رأی شدند و این امر موجب توقف چند ساعته رأی گیری در آنها گردید.»

• فریده فرحی، استاد علوم سیاسی در دانشگاه هاوایی در مانوا معتقد است که نتیجه انتخابات از قبل تصمیم گیری شده بود زیرا در روز برپایی انتخابات مکالمات را قطع کرده، صفحات اینترنتی را فیلتر کرده، به مراکز کاندیداها حمله کرده و نهایتاً نتایج انتخابات (که از نظر آماری مشکوک هستند) را بدون انجام تشریفات معمول تأیید کردند.^[۱۵]

زمان پایان رای‌گیری

• بگفته آقای موسوی «در حالی که... در این دوره هم میزان مشارکت مردم بسیار بالا بود و هم کمبود تعرفه‌ها در مناطق مختلف به صورتی بود که می‌بایست زمان رای گیری تا حداکثر زمان ممکن ادامه یابد... برخلاف رویه گذشته... در بسیاری از مناطق کشور در ساعت ۹ شب زمان رای گیری پایان یافته اعلام شد و بسیاری از شهروندان علیرغم حضور در محل شعب اخذ رای موفق به رای دادن نشدند و آنان را از محل شعب اخذ رای اخراج کردند.»^[۱۳]

شمارش آرا

استدلال بر پایه سرعت شمارش آرا

کارشناسانی مانند سوسان هاید، استاد دانشگاه ییل سرعت شمارش آرا را یکی از مهمترین شواهد برای امکان وقوع تخلف می‌دانند. مقایسه تطبیقی بین این انتخابات و انتخابات قبل ایران نشان می‌دهد که شمارش آرا باید زمانی دو برابر طول می‌کشید و حتی استفاده از سیستم‌های کامپیوتری نمی‌تواند این مسأله را توضیح دهد (و بعلاوه وجود چنین سیستم کامپوتری در روستاهای کوچک غیرمحتمل است). سوسان هاید که تجربیاتی در زمینه سیستم‌های رأی گیری در کشورهای در حال رشد داشته سرعت مشخصاً غیر طبیعی اعلام نتایج را تأیید می‌کند.^[۱]

استدلال بر پایه نحوه اعلام نتایج

روند اعلام نتایج انتخابات توسط وزارت کشور

ایرادات دیگری که برخی از کارشناسان به نتایج اعلام شده انتخاباتی وارد کرده‌اند به شرح زیر است: نمودار آراء به تدریج اعلام شده توسط وزارت کشور روی خط راستی قابل میان یابی بوده و واریانسی نزدیک به ۱ دارد. در حالی که چنین چیزی می‌تواند غیر معمول باشد زیرا میزان حمایت از احمدی نژاد در شهرها و روستاها محتملاً متفاوت است (احمدی نژاد در میان قشر روستایی و کم درآمد از حمایت نسبی بیشتری برخوردار بود) و معمولاً نتایج شمارش آرای این دو با تاخیر نسبت به یکدیگر انجام می‌پذیرد و بنابراین اینکه شیب خط با این تقریب ثابت بماند محتمل نیست.^[۱] مهدی کروبی در نامه‌ای که به شورای نگاهبان نوشته اینگونه استدلال کرده‌است: «نحوه اعلان و نسبت آرا در ۹ یا ۱۰ مرحله از سوی وزارت کشور نشان دهنده وجود فرمولی مشخص و از پیش تعیین شده برای آرا نامزدهاست. با توجه به اینکه هیچ یک از نظرسنجی‌های موجود که از سوی افراد نزدیک به دولت انجام شد چنین درصدهایی را پیش بینی نمی‌کرد و شواهد تجربی نیز در تعارض با چنین نتیجه‌ای بود، اما روزنامه کیهان و خبرگزاری فارس ساعت‌ها قبل از پایان رای گیری نسبت ۶۰ درصد آرا را برای آقای احمدی نژاد تعیین کرده‌اند که هیچ شبهه‌ای در وجود چنین فرمولی باقی نمی‌گذارد.»^[۱۶]

میزان آرا

استدلال بر پایه میزان آرا به احمدی نژاد

• برخی کارشناسان معتقدند که مبارزه انتخاباتی موسوی در میان جوانان محبوب بوده و آنها را به حرکت در آورد. از آنجایی که قشر جوان زیر ۳۰ سال حدود یک سوم کل رأی دهندگان را تشکیل می‌داد، انتظار نمی‌رفت که احمدی نژاد با اختلاف رأی بسیار بالایی نسبت به موسوی به پیروزی رسیده باشد (۶۲٫۶ درصد در مقایسه با ۳۳٫۷۵ درصد).^[۱]

• کاندیداهای غیر از احمدی نژاد حتی در شهر زادگاه خود رای اکثریت را بدست نیاورده‌اند که امری با احتمال کم است. در تمامی دوره‌های انتخاباتی گذشته در ایران، نامزدها در شهر محل تولد خود (در مواردی در استان محل تولدشان) بیشترین آرا را کسب می‌کردند. اما مطابق اعلام خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی، در انتخابات دهمین دوره مردم در زادگاه تمامی سه کاندیدای رقیب محمود احمدی نژاد اکثراً به محمود احمدی نژاد رای داده‌اند.^[۱۷][۱۸] جووان کول، استاد تاریخ در دانشگاه میشیگان می‌افزاید که آذری‌ها در گذشته نشان داده‌اند که حتی به کاندیدهای آذری ریاست جمهوری با سرشناسی کم نیز بصورت غیر متناسبی رأی داده‌اند.^[۱۹]برای مثال محسن مهر علیزاده نفر هفتم (آخر) انتخابات ریاست جمهوری نهم در هر سه استان آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل نفر اول انتخابات شد.^[۲۰]

نام نامزد	شهر محل تولد	آرای‌ نامزدها[۱۷][۲۱]
محمود احمدی نژاد	آرادان	از ۱۰ هزار رای ۹ هزار رای به محمود احمدی نژاد
محسن رضایی میرقائد	لالی	از مجموع ۹۰۰ رای، ۸۳۰ رای به محمود احمدی نژاد و ۷۰ رای به سایر نامزدها
مهدی کروبی	الیگودرز	۳۹۶۹۰ رای به محمود احمدی نژاد، ۱۴۵۱۲ رای به مهدی کروبی
میر حسین موسوی	شبستر	از مجموع ۷ هزار رای، ۵ هزار رای به محمود احمدی نژاد، ۲ هزار رای به میر حسین موسوی

پایگاه اینترنتی محسن رضایی تأیید کرده که تعداد آرای آقای رضایی در شبکه خبر صداوسیما پس از چند ساعت کمتر شده‌است.[۲۲]

• محسن رضایی در نامه‌ای به شورای نگهبان بیان کرده که مطالعات ستادهای او و کارشناسان نشان می‌دهد که او در بدبینانه ترین حالت، بین ۳٫۵ تا ۷ میلیون رأی داشته‌، هرچند که برخی از کارشناسان تا ۹ میلیون رأی نیز برآورد کرده‌اند. آقای رضایی مبنا چنین محاسبه‌ای را چهار مورد روبرو بیان کرده‌است: ۱ ـ گزارش ناظرین او از محل شعب اخذ رأی ۲ ـ تجمیع آراء بیش از ۱۰۰۰ صندوق (به طور تصادفی) ۳ ـ نظرسنجی‌های رسمی و مستقل کشور (منتهی به روز انتخابات) ۴ ـ اظهارات مردم به او و مسئولان ستادها. آقای رضایی ادامه داده که نمیخواسته متن شکایت را بصورت عمومی پخش کند ولی به دلیل انکار آقای احمدی نژاد در مورد شکایت کردن ایشان این کار را انجام داده‌است.^[۲۳]

• میزان رأی‌های داده شده به آقای احمدی نژاد در سراسر ایران دارای یکنواختی ای می‌باشد در حالی که در گذشته میزان آرای قومیت‌ها و استان‌های مختلف غیر یکنواختی بسیار بیشتری داشته‌است.^[۱۹]

• جمعی از اعضای هیأت علمی دانشگاه‌های تهران در نامه‌ای خطاب به موسوی چنین استدلال کرده‌اند: «مشارکت حدود ۸۵ درصدی مردم در انتخابات، که بعد از اولین همه‌پرسی جمهوری اسلامی در دوازدهم فروردین ۵۸ بی‌سابقه‌است، و افزایش قریب ۱۰ میلیون نفری به جامعه رأی‌دهندگان دوره‌های گذشته نشان از نارضایتی عمومی از وضع موجود اداره کشور و عزم قاطبه مردم برای ایجاد تغییر در این روند با روش آرام و از طریق مجاری قانونی دارد.» این اساتید اعلام این‌که «قریب ۶۵ درصد از رأی‌دهندگان یعنی ۲۴ میلیون نفر» از رییس جمهور فعلی حمایت کرده‌اند، را غیر واقعی می‌دانند^[۲۴] همچنین بگفته جووان کول، استاد دانشگاه میشیگان، بر اساس آمار اعلام شده احمدی نژاد رأی ۵۰٪ مردم تهران را بدست آورده‌است، اما انتظار می‌رفت که تعداد طرفداران احمدی نژاد در تهران بدلیل تورم و افزایش بی کاری در مقایسه با انتخابات چهار سال قبل کاهش پیدا کرده باشد، و بعلاوه بسیاری دلیل عمده پیروزی چهار سال قبل ایشان را مأیوس شدن طرفداران اصلاحات در نظر می‌گیرند.^[۱۹] فریده فرحی، استاد دانشگاه هاوایی در مانوا اینگونه استدلال می‌کند که در این انتخابات حدود ۱۱ میلیون از کسانی که پیش از این انتخابات را تحریم کرده بودند رای دادند، نتایج اعلام شده نشان می‌داد که احمدی نژاد ۸ میلیون از رای این افراد را کسب کرده‌است؛ در حالی که اگر تاریخ انتخابات در ایران را بررسی کنید چنین چیزی غیر ممکن است زیرا معمولا این رای دهندگان بر ضد وضعیت موجود و برای «تغییر» رای می‌دهند و چنین رای دهندگانی بر ضد احمدی نژاد رای داده‌اند. ^[۱۲]

• گری سیک استاد آمریکایی دانشگاه کلمبیا بر این عقیده‌است که فاصله بسیار زیاد رأیی بین احمدی نژاد و موسوی نتایج را غیر واقعی می‌کند.^[۲۵] بگفته رامین جهانبگلو پایگاه سیاسی احمدی نژاد در مناطق روستایی، مردم طبقه متوسط به پایین و افراد سنتی و مذهبی غیر ساکن در شهرهای بزرگ هستند. بنابراین هرچه میزان مشارکت کلی مردم کمتر باشد، احتمال انتخاب او بیشتر می‌شود. اما از طرف دیگر مشارکت اعلام شده ۸۵ درصدی قبول صحت انتخابات را مشکل می‌کند.^[۲۶]

• در حدود ۷۰ حوزه انتخابیه، میزان رایی که در صندوق‌ها ریخته شده‌است نسبت به واجدین شرایط بسیار بیشتر است. ^[۲۷]

• بگزارش خبرگزاری انتخاب، محسن رضایی مدعی است که موفق به جمع‌آوری اطلاعاتی شده که حکایت از آن دارد که ۹۰۰ هزار ایرانی (با استناد به کدملی) تایید کرده‌اند که به او رای داده‌اند.^[۲۸]

• نتایج شمارش آرا تا سی میلیون فاقد آراء باطله بود. در بیانیه سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران آمده‌است: «آنان در مهندسی آراء چنان عجولانه و شتابزده عمل کردند که تا اعلام نتایج شمارش سی میلیون رأی به صرافت نیفتادند که این انتخابات باید آراء باطله و سفید نیز داشته باشد.»^[۲۹]

علم آمار و قانون بنفورد

توزیع بنفورد. هر ستون نمایانگر یک عدد است. ارتفاع هر ستون نشان‌دهندهٔ درصد احتمال ظاهرشدن آن عدد در رقم اول عددهای اندازه‌گیری‌شده‌است. مثلاً در این نمودار ارتفاع ستون ۴ حدود ۱۰ است، یعنی در ۱۰ درصد موارد، رقم اول عددها ۴ است.

بودوین اف. روکما، دانشمند فیزیک نجومی، بر اساس قانون بنفورد به این نتیجه گیری رسیده که با احتمال ۰٫۹۹۳ درصد در انتخابات ایران تقلب شده‌است.^[۳۰] وی آرای کروبی را در انتخابات فعلی و گذشته بر اساس این قانون بررسی کرده‌است. قانون بنفورد قضیه‌ای در علم آمار است که توزیع خاصی را برای رقم اول در فهرست اعدادی که در بسیاری از پدیده‌های زندگی واقعی رخ می‌دهند، پیش بینی می‌کند. به عنوان مثال این قانون پیش بینی می‌کند که تقریبا در یک سوم موارد عدد ۱ رقم نخست ظاهر شود، در حالی که عددهای بزرگ‌تر با بسامد کمتری رخ داده و به عنوان مثال عدد ۹ در یک بیستم موارد به عنوان رقم نخست ظاهر شود.^[۳۱][۳۲]

والتر میبین^[۳۳]، استاد آمار و علوم سیاسی دانشگاه میشیگان، در آخرین تحلیلی آماری اش (در ۲۴ ژوئن) با استفاده از آخرین اطلاعات اعلام شده داشته، به این نتیجه رسیده که «شواهد خیلی قوی برای تقلب گسترده» در انتخابات وجود دارد.^[۳۴]

درصد مشارکت بیش از ۱۰۰ درصد

طرفداران میرحسین موسوی با استناد به آمار وزارت کشور ایران با اعلام اینکه درصد مشارکت در انتخابات در سی شهر ایران بالای صد درصد است آن را تقلب در انتخابات خواندند.^[۳۵]میزان مشارکت در استان یزد بر اساس آمار وزارت کشور بیش از صد درصد بوده‌است.^[۳۶]درحالی که رئیس ستاد انتخابات استان یزد، میزان مشارکت در این استان را پس از پایان شمارش حدود ۹۹ درصد اعلام کرده بود.^[۳۷]این درحالیست که در این استان بسیاری ازافرادی که قصد رای دادن داشتند به علت کمبود تعرفه و بسته شدن درب حوزه‌های رای گیری موفق به رای دادن نشدند.^[۳۸] شهر تفت در استان یزد با میزان مشارکت ۱۴۱ درصد بالاترین میزان رای را دراین میان داشته‌است.^[۳۶] استان مازندران نیز دارای مشارکت بالای صد درصد بوده‌است.^[۳۹] استانداری مازندران آرای بالای صد درصد این استان را به دلیل مسافرت مردم دانست و رای واقعی مردم استان را ۹۷ درصد اعلام کرد.^[۴۰]محسن رضایی هم اعلام کرد که در ۱۷۰ حوزه انتخابیه آرا بین ۹۵ تا ۱۴۰ درصد بوده‌است.^[۴۱]

در پاسخ کامران دانشجو، رئیس ستاد انتخابات وزارت کشور ایران، آرای حوزه‌هایی که بیش از ۱۰۰٪ بوده‌اند را بدلیل وجود «رأی‌های شناور» (به دلیل وجود شهروندان مسافر) دانست.^[۴۲]روزنامه نیویورک تایمز در پاسخ به این نوع استدلال از قول کارشناسان اعلام کرده‌است که بسیاری از مراکزی که درصد مشارکت آنان بالای صد درصد بوده‌است مناطق کوچک دورافتاده‌ای بوده که به ندرت مورد بازدید گردشگران یا تجار قرار می‌گرفته‌است.^[۴۳]عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان با اعلام اینکه در پنجاه شهر آمار مشارکت بالای صد درصد وجود داشته، افزوده که سه ملیون رای اضافه این صندوق‌ها تاثیری در انتخابات نمی‌گذارد. عباس عبدی در این مورد پاسخ داده که کسانی که سه میلیون رای را جابه جا می‌کنند از پس سی میلیون رای هم برمی‌آیند.^[۴۴]

آمار متناقض

حامیان محسن رضایی با استناد به آمار رسمی وزارت کشور، خبرگزاری رسمی دولت (ایرنا) را به ارائه اطلاعات غلط درباره آراءنامزدها در حوزه‌های انتخاباتی زادگاه خود متهم کردند. به عنوان نمونه خبرگزاری ایرنا باانتشار آماری اعلام کرده بود که احمدی نژاد با شکست میر حسین موسوی در حوزه شهرستان شبستر (زادگاه موسوی) پیروز انتخابات بوده‌است درحالیکه آمار وزارت کشور حاکی از پیروزی میرحسین موسوی در این حوزه داشت مورد مشابه‌ای نیز در مورد آراء انتخاباتی در حوزه زادگاه محسن رضایی وجود داشت.^[۴۵]

تاخیر وزارت کشور در اعلام نتایج شمارش صندوق‌ها

• محسن رضایی عدم انتشار نتایج شمارش صندوق‌ها با گذشت پنج روز از انتخابات و با وجود تقاضاهای مکرر و نامه رسمی به رئیس جمهور را دلیلی برای ایجاد «شائبه عددسازی در صندوق‌ها برای تطبیق با نتایج کلی حوزه‌های انتخابیه» دانسته‌است. محسن رضایی این تعلل را بی سابقه و عجیب خوانده‌است.^[۴۶] کامران دانشجو، رئیس ستاد انتخابات وزارت کشور ایران، معتقد است که قانون حق دسترسی به جزئیات رای صندوق‌ها را به نامزدها نمی‌دهد و حتی اعلام آرای شمارش شده به تفکیک شهرستان‌ها برای اولین بار انجام می‌پذیرد.^[۴۲] علی ریاض، رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه ایلینوی در اوربانا شامپاین، معتقد است که نکات سؤال برانگیز بسیاری پیرامون انتخابات دوره دهم وجود دارد: مثلاً چرا وزارت کشور نتیجه انتخابات را میلیون میلیون اعلام کرد و نه بر اساس ناحیه. ^[۴۷]

نامهٰ میرحسین موسوی به شورای نگهبان و مصاحبه محتشمی‌پور

علی‌اکبر محتشمی‌پور رییس کمیته صیانت از آرای موسوی در مصاحبه‌ای بتاریخ ۲۶ خرداد ۱۳۸۸ گفت که در ۷۰ حوزه انتخابیه تعداد آرای ریخته شده به صندوقها بسیار بیشتر از مقدار واجدین شرایط است.وی همچنین به موارد دیگری از جمله استفاده احمدی نژاد از مکانات دولتی در سفرهای تبلیغاتی، توزیع سهام عدالت در آستانه انتخابات و... اشاره کرد.^[۴۸]

تظاهرات حامیان موسوی

نوشتار اصلی: تظاهرات اعتراضی حامیان موسوی در ایران (۲۵ خرداد ۱۳۸۸)

به گفته روزنامه اعتماد ملی؛ محمدباقر قالیباف، شهردار تهران در گزارشی به مجلس بر اساس محاسبات انجام شده در شهرداری براساس تصاویر جمعیت و ابعاد و متراژ خیابانها و میدان‌های محل تظاهرات، تعداد شرکت کنندگان در تظاهرات حامیان موسوی به تاریخ ۲۵ خرداد را حداقل ۳ میلیون نفر برآورد کرد. بدیهی است که بدلیل خطرات موجود و اطلاع‌رسانی محدود بسیاری دیگر از حامیان موسوی امکان حضور در تظاهرات را نیافته‌اند. این درحالی است که وزارت کشور تعداد رای دهندگان به موسوی را در حدود ۲ میلیون و صدهزار نفر در تهران اعلام کرده بود.^[۴۹]

نظریه کودتا

محسن مخملباف که معتقد است آقای موسوی در واقع در انتخابات پیروز شده‌است، از نظریه کودتا جهت توضیح نتایج اعلام شده توسط وزارت کشور و رد نتایج اعلام شده استفاده می‌کند:

حمله به ستاد اطلاع رسانی آقای موسوی در قیطریه، همزمان بود با اینکه از وزارت کشور به آقای موسوی خبر پیروزی در انتخابات را داده و به ایشان گفته بودند که این مسئله به آقای خامنه‌ای هم اطلاع داده شده‌است. بر اساس اطلاع مسئولان ستاد آقای خامنه‌ای هم در پاسخ گفته بود مانعی ندارد، فقط نحوه اعلام این خبر مدیریت شود. در نتیجه اعضای ستاد اقای موسوی که از این پیروزی خوشحال بودند، حمله به ستاد آقای موسوی را به عنوان عکس‌العمل و انتقام گیری شخصی جناح شکست خورده تلقی کردند نه برنامه‌ای برای شروع یک کودتا.
یکی دو ساعتی هم ارتباطات بین المللی اینها قطع بود و به همین دلیل مسئولیت اطلاع رسانی در این مدت به دوش من گذاشته شد که به دنیا اطلاع بدهم برنده این انتخابات، طبق اطلاع رسمی وزارت کشور و بر اساس آمارها، آقای موسوی است و انتخابات به دور دوم هم کشیده نشده است؛ حتی خبر این پیروزی به هنرمندان دیگر هم داده شد، از جمله خانم فاطمه معتمد آریا که خبر را از آقای موسوی شنیده بود و به این طرف و آن طرف خبر می‌داد که سبزها پیروز شدند. اما در حالیکه آقای موسوی بیانیه‌اش را می‌نوشت، یکباره فرماندهان سپاه با نامه‌ای از آقای خامنه‌ای در ستاد او حضور پیدا می‌کنند که در آن نوشته شده بود [نقل به مضمون] من نمی‌گذارم انقلاب سبز شما پیروز بشود. شکست احمدی نژاد، شکست من است. فرماندهان سپاه سپس به آقای موسوی می‌گویند: «شلوغ هم نکن». در این لحظه آقای مجید مجیدی که در کارهای تبلیغاتی آقای موسوی حضور داشته، به آقای کامبوزیا پرتوی می‌گوید که ناامید شدم و ستاد را ترک می‌کند و به خانه‌اش می‌رود. او گفته فردا صبح در تهران کودتا خواهد شد."^[۵۰]

نظر موسسه چتم هاوس

موسسه چتم هاوس لندن و موسسه مطالعات ایران در دانشگاه سنت اندروز در اسکاتلند در گزارش مشترکی از احتمال دستکاری آرا به نفع محمود احمدی نژاد سخن گفته‌اند.^{[۵۱] [۵۲][۵۳]}

نیویورک تایمز با اشاره به پژوهش فوق گزارش داده که تعداد آرا در دو استان بیش از تعداد واجدین شرایط در انتخابات بوده‌است. علاوه بر این در یک سوم استان‌های کشور نه تنها تمام محافظه‌کاران، تمام میانه‌روها و تمام آراء خاموش به احمدی‌نژاد رأی داده‌اند، بلکه ۴۴٪ اصلاح‌طلبان نیز احمدی‌نژاد را انتخاب کرده‌اند.^[۵۴]

پیش‌بینی دقیق حامیان احمدی‌نژاد

در نوزده خرداد سه نماینده مجلس حامی احمدی نژاد در گفتگوهای جداگانه با شبکه خبری ایران رأی بیش از ۲۲ میلیونی احمدی‌نژاد (میزان آرای خاتمی در سال ۸۰) را پیش بینی کردند. حمید رسایی رأی بیشتر از ۲۲ میلیون نفر به احمدی‌نژاد و شرکت حدود ۳۸ میلیون نفر از مردم را پیش بینی کرده بود.^[۵۵] به گفته ابوالفضل فاتح، حمید رسایی چهار ماه پیش به او گفته بود:«آقای احمدی‌نژاد ۲۳ میلیون رای خواهد آورد، رای ۲۲ میلیونی آقای خاتمی وتو خواهد شد و موسوی نیز حدود ۱۰ میلیون رای خواهد داشت.»^[۵۶] فاطمه رهبر گفته بود: «بیش از ۳۵ میلیون از مردم در انتخابات شرکت خواهند کرد که حدود ۷۰ درصد آرا یعنی بیش از ۲۴ میلیون رای آن متعلق به آقای احمدی‌نژاد خواهد بود.»^[۵۷] و محمدرضا میرتاج‌الدینی بیش از ۲۲ میلیون رأی برای احمدی‌نژاد معادل بیش از ۶۰٪ آراء و شرکت بیش از ۷۵٪ مردم در انتخابات را اعلام کرده بود.^[۵۸]

نتیجه بازشماری آرا

به گفته امیدور رضایی از ستاد محسن رضایی در باز شماری غیر رسمی برخی صندوق ها روشن شد که بیش از ۷۰٪ تعرفه های رای با یک خط و خودکار نوشته شده است. سایت تابناک اندکی بعد این خبر را حذف کرد. ^[۵۹]

تعرفه‎های دست اول و تا نخورده

تانخورده بودن برگه‌های رای و یکسانی دست نوشته‌ها

برخی از معترضان عقیده دارند در تصاویری که توسط خبرگذاری دولتی ایرنا از «بازشماری مجدد ۱۰ درصد صندوق‌ها» منتشر شده‌است، تانخورده بودن برگه‌های رای و نیز «شباهت دستنوشته‌های آرای مختلف» دلیلی بر وقوع تخلفات سازمان دهی شده در انتخابات است. کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان استنتاج مبنی بر تانخورده بودن برگه‌ها را رد کرده‌است: «صرف تا خوردن یا نخوردن تعرفه‌ها و نو بودن آنها نمی‌تواند دلیل انجام تخلف باشد.» ^[۶۰] این در حالی است که پیش از این محسنی اژه‌ای وزیر اطلاعات، در گفتگویی تلویزیونی عنوان کرده بود در صورت وقوع تخلف «می بایست برگه‌های رای تانخورده باشد» (نقل به مضمون) و تاخورده بودن برگه‌ها را دلیلی بر عدم امکان تخلفات در این رابطه دانسته بود. ^{[۶۱] [۶۲]}

صندوق‌های حاوی آرای کل مضرب صد

از آنجا که احتمال وقوع آرای کل مضرب صد در هر صندوق یک درصد است و از سوی دیگر تعرفه‌ها به شکل بسته‌های صدتایی در اختیار صندوق‌ها قرار می‌گرفته‌است اگر درصد صندوق‌های با آرای کل مضرب صد، در هر بخش یا شهرستان بیش از یک درصد باشد شائبه ریختن تعرفه‌های باقیمانده در پایان اخذ رأی به نام نامزد خاص را می‌افزاید، مثلا در بخش رومشگان از توابع کوهدشت لرستان در ۴۹ درصد از صندوق‌ها، آرای کل ریخته شده به داخل صندوق مضرب صد است. در شهرستان کوهدشت لرستان نسبت صندوق‌های مضرب صد به کل، ۲۹ درصد؛ در بخش بزمان ایرانشهر، ۲۹ درصد؛ در بخش نرماشیر بم ۲۹ درصد؛ در شهرستان سلسله لرستان، ۲۳ درصد؛ در شهرستان دلفان لرستان ۲۰ درصد؛ در شهرستان فلاورجان اصفهان، ۱۹ درصد؛ در بخش مارگون بویراحمد، ۱۸ درصد و در شهرستان عنبرآباد کرمان، ۱۴ درصد بوده‌است.^[۶۳]

استدلال‌های ارائه شده در دفاع از امکان پیروزی احمدی نژاد در انتخابات

لطف‌الله فروزنده سخنگوی جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی که در انتخابات از محمود احمدی نژاد حمایت کرد^[۶۴] در مقاله‌ای با عنوان «آیا تقلب مؤثر در انتخابات امکان‌پذیر است؟» شش استدلال برای رد امکان تقلب در انتخابات می‌آورد: (۱) در زمان انتخاب اول آقای خاتمی، جناح راست در قدرت بود ولی خاتمی از جناح مخالف رأی آورد، و همچنین آقای احمدی نژاد در سال ۸۴ رأی آورد اگر چه آقای خاتمی رییس جمهور بود. پس تخلف انتخاباتی سابقه نداشته و بنابراین این بار نیز نمی‌تواند اتفاق افتاده باشد. (۲) شمارش رأی بدست معتمدین از مردم عادی (معمولا معلمان یا کارمندان) انجام می‌شود، پس امکان تقلب وجود ندارد. (۳) شورای نگاهبان نیز بر رأی گیری نظارت می‌کند (۴) نامزدها می‌توانند نمایندگان خود را برای نظارت بفرستند، [و بر خلاف گفته آقای موسوی] نمایندگان آقای موسوی در حوزه‌ها حضور داشته و هیچ اعتراضی نکرده‌اند (۵) کاندیدهای معترض تا سه روز می‌توانند شکایات خود را اعلام کنند و شکایات باید بشکل مواردی خاص باشد و صحبت از تخلف در فلان شعبه خاص و به همراه نوع تخلف باشد، در حالی که نامه آقای موسوی بسیار کلی است (۶) فرم ۲۲ و نحوه تکمیل آن تضمین می‌کند که روند انتخاباتی محکم ومنطقی است و هر کسی که غیر سلامت بودن آن را رد کند یا از فرایند انتخابات بی‌اطلاع است و یا انگیزه سیاسی و انتخاباتی دارد.^[۶۵]

روزنامه واشنگتن پست در مقاله‌ای با عنوان «نشانه‌های تقلب زیاد است، ولی شاهد متقنی وجود ندارد» به این نتیجه رسیده‌است که علی رغم نکات مشکوک بسیار زیاد، کار برای آمریکا و کشورهای اروپایی در ادعای وقوع تقلب گسترده در ایران سخت می‌باشد. بعلاوه علی‌رغم تنفری که نسبت به احمدی نژاد وجود دارد، شواهدی (مانند مبارزات انتخاباتی بسیار قوی احمدی نژاد) نیز موجود است که او پیروزی قابل تحسینی را بدست آورده‌است. موسوی قبل از پایان زمان رأی گیری اعلام پیروزی کرده بود، ولی بسرعت پس از آن وزارت کشور آماری را ارائه کرد که احمدی نژاد را پیروز نشان می‌داد. اگر چه شکست موسوی در زادگاهش توسط بسیاری از کارشناسان مشکوک قلمداد شده، اما مثال‌هایی نیز از اتفاقات نظیر این وجود دارد: مثلاً آقای ال گور در ایالت تنسی در انتخابات رییس جمهوری سال ۲۰۰۰ شکست خورد.^[۶۶] بگفته آرشین ادیب مقدم، استاد سیاست خاورمیانه در دانشگاه شرق شناسی و آفریقاشناسی لندن، انجام تغییرات گسترده در نتایج انتخابات لازم می‌دارد که بخش‌های مختلفی از نظام در آن درگیر شوند، بخش‌هایی که یکی از پشتیبانان کاندیداها در آن حامیانی سطح بالا دارند. به عنوان مثال امکان اینکه محسن رضایی از برنامه گسترده برای تغییر رأی‌ها بیخبر می‌ماند بسیار کم است. کنستانتین کستن، یک تحلیل گر مسائل ایران در شورای خارجه مجلس آلمان نیز معتقد است که امکان اینکه احمدی نژاد بیش از ۵۰٪ آرا را بدست آورده باشد کاملاً وجود داشته، ولی این دلیلی بر بررسی نکردن دقیق شکایات موجود نمی‌شود.^[۱]

وبگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی جهت نشان دادن تناقض در گفتار موسوی نقل قولی از ایشان از ۸ تیر ۱۳۶۵ در خصوص شبهات مطرح شده در سلامت انتخابات میاندوره‌ای مجلس شورای اسلامی فراهم کرده که ایشان در آنجا ذکر کرده‌است که « در انتخاباتی که همه مردم و شورای نگهبان و همچنین روحانیت عزیزمان ناظر هستند، دولت نمی‌تواند اثر بگذارد» و راجع به سؤالی که از ایشان در مورد تغییر استانداران و فرمانداران جهت تأثیرگذاری بر انتخابات پرسیده شده گفته‌اند که «در چند استانداری که استاندار وجود نداشت، تغییر پیدا کرده و همچنین وزیر کشور و دولت در مورد استانها و مدیریت آنها اختیاراتی دارد که تصمیم گیری خواهد کرد و ارتباط دادن این مساله با این موضوع، یک شایعه و فکر ناسالمی است که به نفع کشور نخواهد بود.»^[۶۷]

واشنگتن پست در مقاله‌ای که (که فردای آن روز ایرادات و اشکالات مقاله را بازگو کرد) اعلام کرد یک نظرسنجی که توسط یک موسسه ناسودبر (برنده جایزه emmy بخاطر نظر سنجی‌های قبلی شان برای شبکه‌های خبر ای بی سی و بی بی سی) توسط تلفن از یک کشور همسایه ایران و با حمایت مالی بنیاد برادران راکفلر از ۱٬۰۰۱ نفر در ‏۳۰ استان ایران انجام شد نشان می‌داد که نسبت آرای موافق احمدی نژاد به میر حسین موسوی ۲ به ۱ است؛ همچنین در میان آذری‌ها نیز نسبت ۲ به ۱ دیده می‌شد. اما در زمان انجام این نظر سنجی یک سوم پرسش شوندگان هنوز تصمیم خود را نگرفته بودند، با این حال توزیع آماری نتایج اعلام شده توسط وزارت کشور و نتایج آماری سازگاری ای را نشان می‌دهد که بگفته نویسندگان مقاله بیانگر عدم وقوع تقلب گسترده در انتخابات است.^[۶۸] این در حالی است که خود واشنگتن پست فردایش آن مقاله را رد کرد و در مقاله کوتاه دیگری اشکالات پرسشنامه اول را ذکر کرد. این که پرسشنامه مدتی خیلی طولانی قبل از انتخابات گرفته شده بود (یعنی زمانی که موج سبز موسوی هنوز راه نیفتاده بود) و مورد دوم این که برای پرسشنامه به تلفن خانه‌های مردم در ایران زنگ زدند و علاوه بر اینها، بیش از نیمی از کل کسانی که از آنها سوال شد پاسخ مشخصی ندادند.^[۶۹]

پاسخ

آقای محتشمی‌پور در پاسخ به استدلال لطف‌الله فروزنده در شمارهٔ ۵ می‌گوید: «موضوع بر سر یک صندوق یا دو صندوق نیست که مصداقی برای آن‌ها تعیین شود. این که در کشوری اجازه حضور قانونی به نمایندگان نامزدها داده نشود، شائبه تقلب وسیعی را ایجاد می‌کند ضمن اینکه ما موارد زیادی از تخلفات را در دست داریم و اعلام کرده‌ایم... در حدود ۷۰ حوزه انتخابیه، میزان رایی که در صندوق‌ها ریخته شده‌است نسبت به واجدین شرایط بسیار بیشتر است. مثلا در یک حوزه انتخابیه ۱۴۰ درصد از واجدین شرایط رای داده بودند و این در حالی است که در تمام حوزه‌هایی که این اتفاق افتاده بود ۸۰ یا ۹۰ درصد رای آقای احمدی نژاد اعلام شده‌است یعنی بیش از ۱۰۰ درصد در این حوزه‌ها به آقای احمدی نژاد رای داده‌اند.»^[۷۰]

منابع

1. ↑ ^{۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴} Speed of Iran vote count called suspicious

2. ↑ «election». دانشنامه بریتانیکا.

3. ↑ [۱]

4. ↑ آغاز رقابت چهارضلعی در انتخابات ریاست جمهوریوبگاه روزنامه همشهری

5. ↑ جناب حداد عادل، لطفاً به بازگشت آرامش کمک کنیدوبگاه آینده نیوز

6. ↑ Rafsanjani scrapes inوبگاه بی بی سی

7. ↑ Hashemi Rafsanjani وبگاه دانشنامه بریتانیکا

8. ↑ افشاگری تاج زاده در دانشکده علوم اجتماعی.

9. ↑ Iran official alleges election fraud وبگاه سی ان ان

10. ↑ متن کامل نامه مهدی کروبی به رهبر جمهوری اسلامی وبگاه بی بی سی

11. ↑ ...شر مرسان!. وبگاه امیر رضا خادم (در تاریخ ۲ تیر ۱۳۸۸).

12. ↑ ^{۱۲٫۰ ۱۲٫۱} Peterson, Scott (۲۰۰۹-۰۶-۱۶). Was Iran's election rigged? Here's what is known so far.. The Christian Science Monitor. بازیابی در ۲۰۰۹-۰۶-۱۶.

13. ↑ ^{۱۳٫۰ ۱۳٫۱ ۱۳٫۲ ۱۳٫۳} شور و شعور اجتماعی ملت ایران در حافظه تاریخ خود این بی‌عدالتی و قانون‌شکنی را باور نخواهد کرد

14. ↑ BBC Persian

15. ↑ Iran Expert in Hawaii Following Election

16. ↑ شکایت نامه مهدی کروبی به شورای نگهبان/احمدی نژاد صلاحیت ندارد

17. ↑ ^{۱۷٫۰ ۱۷٫۱} نامزدهای ناکام در زادگاهشان هم رای نیاوردند؟

18. ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی: کاندیداها در زادگاههای خود چقدر رای آوردند؟: کد خبر ۵۴۴۰۳۴

    • خبرگزاری جمهوری اسلامی: کاندیداها در زادگاههای خود چقدر رای آوردند؟

19. ↑ ^{۱۹٫۰ ۱۹٫۱ ۱۹٫۲} Juan Cole

20. ↑ کلانتری، صمد. «انتخابات شگفت‌انگیز و گیج‌کننده». اطلاعات سیاسی و اقتصادی. خرداد و تیر ۱۳۸۴ (نهم و دهم)، ص ۶

21. ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی: کاندیداها در زادگاههای خود چقدر رای آوردند؟: کد خبر ۵۴۴۰۳۴

    • خبرگزاری جمهوری اسلامی: کاندیداها در زادگاههای خود چقدر رای آوردند؟

22. ↑ عکس: گم شدن تدریجی آراء محسن رضایی در شبکه خبر

23. ↑ پس از اصرار رئیس‌جمهور در انکار شکایت محسن رضایی، نامه این کاندیدا به جنتی در اختیار هموطنان قرار گرفت

24. ↑ موضوع تخلفات انتخاباتی را تا نیل به نتیجه نهایی و احقاق حقوق مردم پیگیری کنید

25. ↑ Iran election result makes Obama's outreach efforts harder

26. ↑ Iran’s election: people vs power

27. ↑ Separ - Access Denied

28. ↑ http://www.entekhabnews.us/portal/index.php?news=6392 مستندات رضایی به شورای نگهبان؛ ۹۰۰ هزار ایرانی (با استناد به کد ملی) می‌گویند که به من رای داده اند

29. ↑ بيانيه سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران اقتدارگرایان می‌کوشند حقایق را وارونه‌نمایی و واقعیات را تحریف کنند قلم‌نیوز

30. ↑ Roukema, Boudewijn F.. "Benford's Law anomalies in the ۲۰۰۹". submitted to the Annals of Applied Statistics.

31. ↑ دانشمند فرانسوی: قانون بنفورد تقلب در انتخابات ایران را ثابت می‌کند. صدای آلمان (در تاریخ ۲۹ خرداد ۱۳۸۸).

32. ↑ مستندات علمی دستکاری در آراء انتخابات دهمین دوره انتخابات (Benford’s Law)

33. ↑ Walter R. Mebane, Jr.

34. ↑ Walter R. Mebane, Jr.. Note on the presidential election in Iran, June ۲۰۰۹. بازیابی در ۲۰۰۹-۰۶-۱۵.

35. ↑ Iran election turnouts exceeded ۱۰۰٪ in ۳۰ towns, website reports وبگاه روزنامه گاردین

36. ↑ ^{۳۶٫۰ ۳۶٫۱} کل انتخابات را زیر سوال نبرید، به تخلفات بپردازید وبگاه آینده نیوز

37. ↑ حضور مردم استان یزد در انتخابات حدود ۹۹ درصد بود وبگاه خبرگزاری مهر

38. ↑ کمبود تعرفه مردم یزد را سرگردان کرد/تعدادی از مردم رای نداده برگشتندوبگاه خبر گزاری مهر

39. ↑ http://ostan-mz.ir/entekhabat/akhbar/1250-1495.html میزان مشارکت مردم مازندران در انتخابات ریاست جمهوری به تفکیک شهرستانهاوبگاه استانداری مازندران

40. ↑ http://ostan-mz.ir/entekhabat/akhbar/1250-1495.html میزان مشارکت مردم مازندران در انتخابات ریاست جمهوری به تفکیک شهرستانهاوبگاه استانداری مازندران

41. ↑ پايگاه خبری تحليلی فرارو - در 170 حوزه ، بين 95 تا 140 درصد مشاركت داشته ایم!

42. ↑ ^{۴۲٫۰ ۴۲٫۱} وزارت کشور: قانون حق دسترسی به جزئیات رای صندوق‌ها را به نامزدها نمی‌دهد

43. ↑ Amid Crackdown, Iran Admits Voting Errorsوبگاه روزنامه نیویورک تایمز

44. ↑ عباس عبدی: شورای نگهبان باید خودش را رد صلاحیت کندوبگاه رادیو آلمان

45. ↑ انتقاد شدید سایت محسن رضایی از آمارهای انتخاباتی کیهان و ایرناوبگاه روزنامه دنیای اقتصاد

46. ↑ نامه رضایی به وزیر کشور احمدی‌نژاد: چرا بعد از پنج روز آمار صندوقها را نمی‌دهی؟

47. ↑ ISU Professor Questions Iran's Election

48. ↑ محتشمی پور: آراء ۷۰ حوزه انتخابیه بیشتر از واجدین شرایط است. رادیو فردا (در تاریخ ۱۳۸۸/۰۳/۲۶).

49. ↑ برآورد قالیباف از تعداد راهپیمایان آزادی. آینده نیوز (در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۳۸۸).

50. ↑ محسن مخملباف در مصاحبه با روز: یکصدا فریاد بزنیم کودتا شد. گویا نیوز.

51. ↑ انتخابات ایران؛ گزارش موسسه چتم هاوس. بی بی سی فارسی (در تاریخ ۱تیر ۱۳۸۸).

52. ↑ خطای در استفاده از الگو:یادکرد وب: پارامترهای نشانی و عنوان اجباری هستند..

53. ↑ http://www.chathamhouse.org.uk/files/14234_iranelection0609.pdf

54. ↑ اشاره کرده (پاراگراف ۱۲)

55. ↑ حمید رسایی:احمدی‌نژاد بیش از ۲۲ میلیون رای کسب می‌کند

56. ↑ ابوالفضل فاتح/ وادی حیرت... قلم نیوز

57. ↑ فاطمه رهبر: منتظر رأی ۲۴ میلیونی احمدی‌نژاد هستیم.

58. ↑ میرتاج الدینی: انتظار رای ۲۲ میلیونی احمدی نژاد را دارم

59. ↑ در بازشماری مشخص شد ۷۰ درصد آرا با یک خودکار و یک خط نوشته شده است. تابناک (در تاریخ ۸ تیر ۱۳۸۸).

60. ↑ [۲]

61. ↑ ویدئو

62. ↑ جام جم آنلاین:وزير اطلاعات جزييات تازه اي فاش كرد

63. ↑ گزارش تفصیلی کمیته صیانت از آرای میرحسین موسوی

64. ↑ حمایت یکپارچه اصولگرایان از احمدی نژادوبگاه روزنامه کیهان

65. ↑ آیا تقلب مؤثر در انتخابات امکان‌پذیر است؟

66. ↑ Signs of Fraud Abound, But Not Hard Evidence

67. ↑ مگر می‌شود در انتخاباتی که شورای‌نگهبان ومردم ناظرند، دولت اثر بگذارد؟

68. ↑ http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/06/14/AR2009061401757.html?hpid=opinionsbox1

69. ↑ About Those Iran Polls - washingtonpost

70. ↑ حرکت مردم برای اصلاح انحرافات است/کیفرخواستی را علیه دولت ودستگاه‌هایی که خشونت کردند تنظیم می‌کنیم